Περιοδικό “Καρυοθραύστις” τχ 8/9, Νοέμβριος 2021, εκδόσεις Ρώμη

Back
Share

Θεωρητικές εικασίες

Όχι φίλε μου Pascal[1]

δεν φταίει που δεν είμαι

ικανή να κάτσω στο δωμάτιο ήσυχα

και μόνη.

 

Τις δυστυχίες μου

τις αδυναμίες μέσα

έψαξα στις παρορμήσεις

στις προκλήσεις που μου φόρτωσαν

εν καιρώ ο Τίγρης και ο Ευφράτης.

Στα πρώτα ίχνη έσκυψα να προσκυνήσω

Σουμέριους Ακκάδες Ασσύριους

και άλλους πολλούς μακριά από τη Βαβυλώνα.

Έσκυψα στα υγρά κρεβάτια τους

να δω τις έναστρες οροφές και τα σμαράγδια

μια φλέβα χρυσού στους γύρω λόφους, ένα υδάτινο μονοπάτι ίσως.

 

Μα, υπήρξε ποτέ η Μεσόγειος; ο άξονας του κόσμου;

το Theatrum Orbis Terrarum[2] δεν έχει διακοσμητικό φορτίο εξαίρετο;

μέθυσε και το τελευταίο λεπιδόπτερο από την βία; δεν είναι πέντε τα κλίματα; επίπεδη η γη; το σχέδιο διαφυγής δεν το μελέτησες επαρκώς; λιώνουν οι πάγοι; οι παγετώνες της καρδιάς; έπαψε να ΄ναι «Die ganze Welt in einem Kleberblatt»[3];

 

Όχι φίλε μου Pascal

δεν φταίει που δεν είμαι

ικανή να κάτσω στο δωμάτιο ήσυχα

και μόνη.

 

Φταίει που ο κόσμος γύρω μου

άρχισε να γυρνά παράδοξα

την εποχή των οραμάτων.

 

[1] «Όλα μας τα δεινά προέρχονται από το ότι δεν είμαστε ικανοί να καθίσουμε ήρεμα σ’ ένα δωμάτιο, μονάχοι» απόφθεγμα του Blaise Pascal, μαθηματικός και φιλόσοφος του 17ου αιώνα

[2] άτλαντας της υδρογείου σφαίρας, από τον Abraham Ortelius, χαρτογράφο, χαράκτη και εκδότη, που κυκλοφορεί το 1570

[3] «Ολάκερος ο κόσμος σε ένα φύλλο τριφυλλιού» τίτλος χάρτη του 16ου αιώνα του θεολόγου Heinrich Bünting

Στο δοκίμιο Ακροβασίες εν λόγω, 40 δημιουργοί  η ποιήτρια και κριτικός λογοτεχνίας Διώνη Δημητριάδου, αναλύει το σύγχρονο ποιητικό τοπίο της Ελλάδος. Στο πρώτο μέρος του δοκιμίου η κυρία Δημητριάδου, διαπερνά με την κριτική της ματιά θεωρητικά ζητήματα που αφορούν στη διαχρονικότητα και την επικαιρότητα της ποίησης, στον ποιητή και το ποιητικό τοπίο και τις ιδιαίτερες προσεγγίσεις του, στον αποδέκτη ως υπαρκτό μέγεθος, στη μεταφορικότητα, τη κυριολεξία και τις αμοιβαίες υπερβάσεις τους, στη δύσκολη τοιχογραφία και τη ερμηνεία της. Στο δεύτερο μέρος του δοκιμίου και βαδίζοντας στο ποιητικό τοπίο (από μοναχικό δρόμο) η κριτικός ιχνηλατεί και ιχνογραφεί, το “εγώ” των ποιητών, το “εμείς” του κοινωνικού πεδίου και το “εμείς” εν καιρώ κρίσης, την αρωγή των προηγουμένων, το φιλοσοφικό στοχασμό, τις υπερβάσεις του υπαρκτού, τις μορφολογικές ανατροπές και τέλος στις ευθείες αναφορές στην ποίηση.

 

 

 

 

 

Απόσπασμα δοκιμίου

[…] Εξετάζοντας περιπτώσεις ποιητών, όπως οι παραπάνω, προκύπτει το ερώτημα κατά πόσον η στοχαστική φύση της ποίησης, κυρίως όταν εισχωρεί στα πεδία της φιλοσοφίας, μπορεί να επικοινωνήσει απρόσκοπτα με τον αποδέκτη, καθόσον απαιτεί από αυτόν μια διεισδυτικότερη προσέγγιση της ποιητικής θεματικής αλλά και μια επαρκέστερη σκευή από την πλευρά του, ώστε η πορεία δημιουργού-αναγνώστη να λειτουργεί αναλογικά. […] εντοπίζουμε αρκετές περιπτώσεις ποιητών που επιλέγουν την υπέρβαση του αποκλειστικού ρεαλιστικού τοπίου, χωρίς να καταργούν τη συνακόλουθη ευκαιρία για κατανόηση της ποίησής τους, στις καλύτερες των περιπτώσεων αυτό συμβαίνει, γιατί ο ποιητής δεν θεωρεί την ακραία παραδοξότητα μέσον για τη διακριτή παρουσία του στον ποιητικό χώρο, αλλά ίσα ίσα έναν διαφορετικό δρόμο, προκειμένου όσα γράφει να εννοηθούν σε όλη τους τη διάσταση, επιφανειακή εν πρώτοις αλλά και πολυσήμαντη εσωτερική κατόπιν. Όσο κι αν φαίνεται αρχικά παράδοξη μια τέτοια εκδοχή, ας μην αγνοούμε τη δυναμική του ποιητικού λόγου να μπορεί να ανασηκώνει τον μανδύα μιας λογικής εκδοχής του πραγματικού, επιτρέποντας την εμφάνιση των διαφορετικών όψεων. […] Για την Κατερίνα Λιάτζουρα το ποιητικό τοπίο δεν μπορεί παρά να είναι υπερβατικό. Στο ποίημα της συνομιλώντας με τον Pascal θα ορίσει τη θέση της ως ποιήτριας ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το ονειρικό σκηνικό σε χώρο που της επιτρέπει να ταξιδεύει όσο και να πατά ξανά πάνω στη γη. Έτσι, θα δημιουργήσει το δικό της ποιητικό ερώτημα: αν η αφορμή είναι προσωπική για την όποια εκτίναξη ή αν ο ποιητής ακολουθεί μια αναπόφευκτη απογείωση. Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα η αναγκαία προσγείωση, όπως την εκλαμβάνει η ποιήτρια, καθόσον επιτρέπει μια ταυτόχρονη θέαση των πραγματικών διαστάσεων της ζωής, συνηγορώντας έτσι για τον διττό χαρακτήρα της. […]