Aναγνωστικές ματιές | «Καραμέλες Τσάρλεστον» της Αθηνάς Μαλαπάνη

Aναγνωστικές ματιές | «Καραμέλες Τσάρλεστον» της Αθηνάς Μαλαπάνη

«Η γεύση των παιδικών μας χρόνων»

Σκέψεις για το μυθιστόρημα Καραμέλες Τσάρλεστον της Αθηνάς Μαλαπάνη, εκδόσεις Οσελότος, 2022

Η φιλόλογος Αθηνά Μαλαπάνη έχει κάνει την εμφάνιση της στα ελληνικά γράμματα καταθέτοντας μας κυρίως διηγήματα και πεζά μικρής φόρμας. Το βιβλίο με τίτλο Καραμέλες Τσάρλεστον των εκδόσεων Οσελότος, αποτελεί την πρώτη της συγγραφική κατάθεση μεγάλης φόρμας. Στο αυτοβιογραφικό αυτό μυθιστόρημα, η Μαλαπάνη καταπιάνεται με την σύγχρονη γυναίκα και την διαχρονικά αέναη υπαρξιακή αναζήτηση και αγωνία αυτής, να τοποθετήσει τον εαυτό της εντός του πολυδιάστατου και πολύχρωμου καμβά, που λέγεται ζωή. Μέσα από την κατάθεση προσωπικών βιωμάτων και οικογενειακών ιστοριών, η συγγραφέας προσπαθεί να σκιαγραφήσει πρωτίστως την προσωπικότητα τής πρωταγωνίστριας της, να προσδιορίσει τις ανάγκες της και τις επιθυμίες της, να εδραιώσει την παρουσία της στον έρωτα και την οικογένεια, και στη συνέχεια να θέσει ερωτήματα και ευρύτερους προβληματισμούς που αφορούν στη συνύπαρξη των ερωτικών συντρόφων, τη συμβίωση κάτω από κοινή στέγη, την ανεξαρτησία της γυναίκας σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, το δικαίωμα της επιλογής των ανθρώπων κατά την δημιουργία εναλλακτικής ή παραδοσιακής οικογένειας, τη μητρότητα κ.α.

Η Μαλαπάνη με φρεσκάδα και νηφαλιότητα ξεδιπλώνει τρείς βαθιά ανθρώπινες ιστορίες. Τρεις ιστορίες που εξελίσσονται μεν σε διαφορετικές εποχές, που όμως συνδέονται με έναν κρίκο αόρατο, αλλά εξαιρετικά δυνατό. Και ο κρίκος αυτός δεν είναι άλλος από τον σεβασμό που διέπει τις διαπροσωπικές σχέσεις των τριών αυτών ζευγαριών, και που η συγγραφέας θέλησε με νοσταλγική διάθεση να αναδείξει. Αρχικά ο φιλήσυχος και πράος παππούς που προμηθεύονταν πάντα καραμέλες τσάρλεστον για να κεράσει και να γλυκάνει τους γύρω του και η ανήσυχη και προχωρημένη -για την εποχή της- επιχειρηματίας γιαγιά, που φρόντιζε με απαράμιλλη αφοσίωση οικογένεια και σύζυγο. Στη συνέχεια η μάνα, που εξίσου αφοσιωμένη με τη δική της μάνα, έσκυβε προστατευτικά στα κορίτσια της και στον σύζυγο και ο εργατικός και ο ήρεμος πατέρας, που με την παρουσία του αποτελούσε μια αξιοζήλευτη φιγούρα πατρικού προτύπου. Τέλος η πρωταγωνίστρια, που με νοσταλγία, θαυμασμό και απέραντη αγάπη θυμάται τα πρόσωπα της οικογένειας της και που ψηλαφίζοντας μνήμες και αναμνήσεις, προσπαθεί να οριοθετήσει την δική της προσωπική ιστορία στη σύγχρονη πια σημερινή εποχή· και φυσικά ο σύντροφος της και μελλοντικός πατέρας του παιδιού της, που κουβαλώντας το δικό του εσώψυχο μυστικό, προσπαθεί να αντιπαλέψει τα αίτια της εσωστρέφειας και της ιδιομορφίας του. Ο Κίμωνας και η Αρετή λοιπόν, η Εύα και ο Πέτρος, η Αθηνά και ο Φοίβος. Τρία διαφορετικά ζευγάρια, τρεις διαφορετικές γενιές, με πολλές ωστόσο ομοιότητες στις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και στη πορεία της ζωής τους.

Η ισορροπία ανάμεσα στα ζευγάρια [νομίζω] πως αποτελούσε ανέκαθεν ζητούμενο στις σχέσεις των ερωτικών συντρόφων, ανεξαρτήτως εποχής. Φυσικά οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της κάθε εποχής, πάντα έπαιζαν, και εξακολουθούν να παίζουν, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση ισορροπημένων ατόμων, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια συζήτηση περί ισορροπημένων σχέσεων. Και χρησιμοποιώ απολύτως συνειδητά την έννοια “ισορροπημένη σχέση”, καθώς νομίζω πως αυτή είναι η πιο κατάλληλη έννοια, που να μπορεί να ενσωματώσει, να περικλείσει αν θέλετε, να προσδιορίσει, να περιγράψει την σχέση δυο διαφορετικών ανθρώπων, που συναντιούνται κατά τύχη στη ζωή, που προξενεύονται ή/και ερωτεύονται και αποφασίζουν να συμβιώσουν και να μοιραστούν μια διαδρομή με κοινή πορεία. Ο κάθε άνθρωπος όμως εισέρχεται ως μονάδα στη κοινή αυτή διαδρομή κουβαλώντας το δικό του οικογενειακό υπόβαθρο, τις δικές του παιδικές αναμνήσεις και εφηβικές εμπειρίες, τις δικές του ανάγκες και επιθυμίες, έχει τον δικό του χαρακτήρα, τις δικές του φιλοδοξίες και τα δικά του όνειρα, αλλά και τα δικά του συναισθηματικά τραύματα, τις δικές του προσωπικές ανασφάλειες, τα δικά του κόμπλεξ ανωτερότητας ή κατωτερότητας, τα δικά του σύνδρομα και ψυχοσωματικά ζητήματα και άλλα πολλά · στοιχεία που κάθε σκεπτόμενο άτομο του 21ου αιώνα θεωρεί ως δεδομένα. Είναι όμως; Τότε πως να εξηγήσουμε το φαινόμενο πως υπάρχουν ζευγάρια που δεν περνάνε καλά, που διαπληκτίζονται και κοντράρονται συνεχώς, όπου το ένα μέρος θέλει να επιβληθεί με τη βία στο άλλο μέρος, όπου η γνώμη του ενός έχει διαφορετική βαρύτητα από τη γνώμη του άλλου, όπου ο ένας τραβά προς την Ανατολή και ο άλλος προς τη Δύση, όπου φτάνουν σε σημείο να προσβάλουν, να μειώνουν, να βλάπτουν, να εκδικούνται και ενίοτε να δολοφονούν το έτερον ήμισυ;

Αθηνά Μαλαπάνη

Αυτό που λείπει από τις σχέσεις που αναφέραμε, είναι αυτό που υπάρχει στις σχέσεις των ζευγαριών στο μυθιστόρημα της Μαλαπάνη. Ο σεβασμός. Ο Κίμων σέβεται το επιχειρηματικό δαιμόνιο της γυναίκας του Αρετής, και η Αρετή σέβεται που ο άντρας της προτιμά μια πιο ήρεμη και χωρίς ρίσκα επαγγελματική ζωή. Και η σχέση της Εύας με τον Πέτρο χαρακτηρίζεται από τον σεβασμό. Οι δυο τους συνυπάρχουν ειρηνικά, στοχεύοντας στην οικογενειακή τους θαλπωρή και αναλαμβάνοντας με σεβασμό τις ευθύνες που απορρέουν από τις υποχρεώσεις μιας οικογένειας. Στο σύγχρονο ζευγάρι του μυθιστορήματος, την Αθηνά και το Φοίβο, τα πράγματα είναι λίγο πιο συγχυσμένα, καθώς και τα δυο πρόσωπα αποτελούν δυναμικές προσωπικότητες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και στοχευμένες επαγγελματικές φιλοδοξίες, είναι οικονομικά ανεξάρτητοι και σε μια ηλικία πια (άνω των τριάντα), που επιφέρει μαζί της το ερώτημα της αναπαραγωγής, της μητρότητας και της πατρότητας και εν γένει της δημιουργίας μιας οικογένειας. Και σε αυτό το ζευγάρι όμως, υπερισχύει ο σεβασμός στις προσωπικές και ατομικές επιλογές του κάθε μέρους. Πράγμα που τους οδηγεί να διεξάγουν μια ισορροπημένη οικογενειακή ζωή, αν και όχι με την μορφή της πατροπαράδοτης οικογένειας που γνωρίζαμε από τους γονείς μας, τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας.

Η Αθηνά Μαλαπάνη στο μυθιστόρημα της Καραμέλες Τσάρλεστον μέσα από την αφηγηματική της καταγραφή, αφενός ηθογραφεί τρεις διαφορετικές εποχές, παραθέτει ήθη και έθιμα, περιγράφει καθημερινές λεπτομέρειες από ζωές ανθρώπων, που θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι οι λεπτομέρειες της ζωής των δικών μας προγόνων, καθώς πολλά στοιχεία στο μυθιστόρημα της Μαλαπάνη εμπεριέχουν στοιχεία από κάθε ελληνική μικροαστική οικογένεια της ελληνικής επικράτειας των τελευταίων 60-70 χρόνων. Παράλληλα όμως η συγγραφέας μέσα από τους αυτοβιογραφικούς μονολόγους της, εγείρει ερωτήματα και δίνει τροφή για σκέψεις και για συζητήσεις, που έχουν να κάνουν με την αιώνια διαμάχη των ανθρώπων που καλούνται μετά από το πέρας του ενθουσιασμού και του μεταξύ τους έρωτα, να αντιμετωπίσουν την γυμνή πραγματικότητα της συνύπαρξης τους σε έναν κοινό βίο. Η Μαλαπάνη κατορθώνει να παραθέσει σημαντικά ζητήματα, όπως είναι τα υπαρξιακά και τα κοινωνικά ζητήματα της δημιουργίας οικογένειας και της ειρηνικής συνύπαρξης γενικά των ανθρώπων, αλλά και ειδικότερα ζητήματα όπως είναι η ανεξαρτησία και η χειραφέτηση της γυναίκας∙ και η συγγραφέας καταφέρνει κατά την άποψη μου να τα παραθέσει αυτά τα ζητήματα με μια γλυκιά αίσθηση και μια αξιοθαύμαστη νοσταλγική διάθεση. Αν μη τι άλλο η ανάγνωση αυτού του βιβλίου θα σας αφήσει την γλύκα μιας καραμέλας τσάρλεστον.

(fractal 9.11.2022)

Ημερομηνία

09 Νοέ 2022
Expired!
Κατηγορία