«Πρώτα το έφαγα εγώ / και μετά με έφαγε αυτό»

Σκέψεις για τη νουβέλα του Ζαχαρία Στουφή «Τραγικός δείπνος», εκδόσεις ΑΩ, 2023

Ο πολυγραφότατος Ζακυνθινός συγγραφέας και ποιητής Ζαχαρίας Στουφής, κουβαλώντας στον χαρτοφύλακα του ήδη πληθώρα εκδόσεων -πεζογραφικών, ποιητικών αλλά και μελετημάτων- και διακρίσεων (με την τελευταία του ποιητική συλλογή «Όταν ήμουν παιδί έσφαζαν τα ζώα μπροστά μου» ήταν υποψήφιος για το Κρατικό βραβείο Ποίησης), επανέρχεται λίγο μόνο καιρό μετά το τελευταίο του πεζογραφικό έργο «Η Θεούσα», με την ευφάνταστη νουβέλα υπό τον τίτλο «Τραγικός δείπνος» φροντισμένο και αυτό, όπως και όλα του τα τελευταία έργα, από τις εκδόσεις ΑΩ.

Παίρνοντας αυτό το μικρό σχετικά βιβλίο στα χέρια, αρχικά το βλέμμα σκαλώνει στη φιγούρα του εξωφύλλου -έργο της εικαστικού Μαργαρίτας Βασιλάκου, όπως και τα υπόλοιπα έργα εντός του βιβλίου- όπου απεικονίζεται ένα ανθρωπόμορφο πλάσμα με διαπεραστικό βλέμμα, που καταναλώνει κάτι άμορφο με χέρια μπλεγμένα χιαστί πίσω από ένα κολονάτο ποτήρι γεμάτο κόκκινο κρασί (ή αίμα;) κρατώντας μαχαιροπίρουνα που καλύπτουν σχεδόν το μισό πρόσωπο, καθώς και ένα αχνό φωτοστέφανο (μια νοητή μεταφορά ίσως στον Μυστικό Δείπνο;) γύρω από το άτριχο κρανίο του. Στη συνέχεια η περιέργεια οξύνεται διαβάζοντας στο οπισθόφυλλο τον φιλοσοφικό στοχασμό του συγγραφέα, όπου ισχυρίζεται ότι «ίσως η πιο “διαταραγμένη” εφεύρεση του ανθρώπινου πολιτισμού, είναι το τραπέζι του φαγητού και η προϊστορική συνήθεια των ανθρώπων, να μαζεύονται σε οικογένειες, σε παρέες και συνεργάτες κ.α. Και να τρώνε μαζί». Αυθόρμητη η σκέψη μου [και το μειδίαμα μου], για το πόσο δίκιο έχει με αυτόν του τον ισχυρισμό.

Ο Στουφής μας καταθέτει εδώ μια νουβέλα σε τρεις πράξεις. Ο τόπος είναι ίδιος -κάποιο σπίτι σε κάποιο ορεινό χωριό της Ζακύνθου- ο χρόνος διαφέρει. Αρχικά βρισκόμαστε στον 5ο αιώνα π.Χ., στη συνέχεια ο συγγραφέας μας μεταφέρει στο 1997 μ.Χ. και τέλος καταλήγουμε στο πολύ πρόσφατο 2017. Εν συντομία, ο συγγραφέας μας αφηγείται αρχικά ένα βουκολικό συμπόσιο [σύνηθες στην αρχαιότητα οι ομοτράπεζοι άντρες να τρώνε και να πίνουν μέχρι σκασμού -κυριολεκτικά και μεταφορικά], στη συνέχεια ένα αποχαιρετιστήριο οικογενειακό δείπνο [σύνηθες κι αυτό, οι -σε πνεύμα εφορίας αρχικά και ευγνωμοσύνης προς τα θεία για τα πλούσια ελέη- συνδαιτημόνες, να παρεκτρέπονται στη συνέχεια με λεκτικές και σωματικές επιθέσεις, βρισιές, κατηγόριες, απειλές και ενίοτε και με δολοφονίες, και τέλος, μια ανακάλυψη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος [απολύτως σύνηθες κι αυτό] από έναν Γερμανό καθηγητή Πανεπιστημίου, αγοραστή της εν λόγω οικείας.

Ο Ζαχαρίας Στουφής φημίζεται για τη λογοτεχνική του τόλμη να καταπιάνεται με θέματα που ναι μεν απασχολούν τον ανθρώπινο νου, που όμως δεν τολμά να ξεστομίσει κανείς μεγαλόφωνα. Δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει παραβρεθεί -έστω και μια φορά στη ζωή του- γύρω από ένα τραπέζι με φίλους, οικογένεια, συνεργάτες, όπου επικράτησε η υπερβολή σε κάθε επίπεδο. Από την κατανάλωση τροφής και αλκοόλ ως τα φανερά ή/και συγκαλυμμένα πειράγματα και τα πισώπλατα μαχαιρώματα, μπορεί και ως την μαρτυρία, την έμπνευση και ενορχήστρωση ή/και την εκτέλεση ενός φονικού. Πάντως ο Στουφής με περίσσια πνευματική διαύγεια και πέρα από την αναγνωστική απόλαυση που μας προσφέρει με τη συγκεκριμένη του νουβέλα, μας δίνει και εκείνη την διανοητική τροφή -με όλη την υπερβολή που επιτρέπει φυσικά η μυθιστοριογραφία- να κάνουμε τις πνευματικές διεργασίες, ώστε να αναρωτηθούμε εσώψυχα αν τελικά «οι άνθρωποι δεν έτρωγαν μαζί και είχαν σαν ιερό κανόνα της ζωής τους, να τρώνε μόνοι τους, ο κόσμος μας θα ήταν πολύ καλύτερος, οι οικογένειες πολύ αγαπημένες και οι παρέες θα αποτελούταν από πραγματικούς φίλους;» (από το οπισθόφυλλο).

(fractal 31.1.2023)