«Η πολύφορη μνήμη που ανθίζει και καρπίζει στο διηνεκές»

Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης κατόρθωσε κατά την άποψη μου να συνενώσει τα στοιχεία εκείνα που κάνουν ένα βιβλίο αξιομνημόνευτο, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης. Άξιο μνήμης το βιβλίο «Δίφορη μνήμη» (εκδόσεις Πόλις, 2021), καθώς ο συγγραφέας αποτίνει φόρο τιμής στο χώμα της γενέτειρας του, αποτίνει φόρο τιμής στους γεννήτορες του, αποτίνει φόρο τιμής σε όλους τους ανθρώπους που μοιράστηκε μαζί τους εμπειρίες ζωής, που μοιράστηκε μαζί τους τις δυσκολίες της βιωτής, της επιβίωσης, της ζωής και του θανάτου, αλλά και της χαράς και του έρωτα και της αγάπης. Οι ιστορίες που καταγράφει ο Θεοχάρης στο βιβλίο του, δεν αφορούν μόνο την οικογένεια του ή τον στενό συγγενικό του κύκλο. Οι ιστορίες του, αφορούν όλον τον κόσμο, όλους όσους έζησαν στην μικρή κωμόπολη, την γενέτειρα πόλη του συγγραφέα· οι ιστορίες του όμως αφορούν και όσους αντιλαμβάνονται την μέγιστη αξία της άυλης κληρονομιάς του κάθε τόπου, που περιλαμβάνει ήθη και έθιμα, ντοπιολαλιές, καθημερινές ενασχολήσεις.

Η Δεσφίνα της Παρνασσίδος, στην επαρχία της Φωκίδος. Αυτός είναι ο τόπος που πρωταγωνιστεί και επικρατεί στις αφηγήσεις του Θεοχάρη. Και ο συγγραφέας δεν έχει καμία μυθοπλαστική διάθεση να διανθίσει με μύθους τις ιστορίες του. Οι ιστορίες της ζωής από μόνες τους εμπεριέχουν τον μύθο. Εμπεριέχουν το συναίσθημα. Εμπεριέχουν την αγάπη. Και η αγάπη του συγγραφέα ξέχειλη για τον τόπο του. Συγκέντρωσε αποκόμματα εφημερίδων και αναφορές στον Τύπο για τον μικρό του τόπο. Συγκέντρωσε προφορικές αφηγήσεις από τους συντοπίτες του. Αλλά κυρίως συγκέντρωσε τις μνήμες τις προσωπικές, που όσο και υποκειμενικές να είναι, δεν παύουν να αποτελούν ένα μέρος της άυλης κληρονομιάς μας. Και αυτό το σπουδαίο έργο υπηρέτησε ο συγγραφέας Θεοχάρης. Διατήρησε ένα κομμάτι της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας ζωντανό μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του. Και μπορεί αυτό το κομμάτι να μην μνημονεύεται στα επίσημα ιστορικά συγγράμματα, ωστόσο αποτελεί ένα ανεκτίμητο τεκμήριο τής ζωής εκτός πρωτεύουσας, σε μια δύσβατη περιοχή της υπαίθρου, αποκομμένη και απομονωμένη από αστικά κέντρα, ένας θησαυρός της ζωής που πρωταγωνιστεί στην μνήμη και στην καρδιά του συγγραφέα.

Το βιβλίο «Δίφορη μνήμη» αποτελεί ένα αξιοζήλευτο δώρο προς τις επόμενες γενιές, που δεν ένιωσαν πείνα, που δεν ένιωσαν ξεριζωμό, που δεν γνώρισαν τους προγόνους, δεν κοινώνησαν τις εμπειρίες τους, δεν περπάτησαν στα μονοπάτια της μνήμης, δεν προσκυνήσαν στις εκκλησίες του τόπου, δεν γλέντησαν στα πανηγύρια, δεν μοιρολογήσαν στις κηδείες, όλες δηλαδή εκείνες οι σημαντικές και οι ασήμαντες στιγμές που δένουν τον άνθρωπο με τον συνάνθρωπο του. Ένα δώρο προς στους απογόνους εκείνων που απεικονίζονται σε φωτογραφίες που ξεθωριάζουν με το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου· όλων εκείνων, που ο συγγραφέας θέλησε να διατηρήσει όμως ζωντανούς, μαζί με όλες τους τις ενθυμήσεις. Ο συγγραφέας θέλησε να υπενθυμίσει στους νεότερους ότι το πέρασμα από την ζωή μπορεί να είναι σύντομο πολύ· ό,τι αποτυπώνεται ωστόσο σε χαρτί, ό,τι γράφεται και καταγράφεται, ό,τι συντίθεται και ανασυντίθεται, περνά στην αιωνιότητα. Και αυτό είναι το σημαντικό έργο, η σημαντική παρακαταθήκη του Γιώργου Χ. Θεοχάρη. Πήρε από το χέρι τους νεκρούς του τόπου του και τους οδήγησε στην αιωνιότητα, εμφανίζοντας και τυπώνοντας σε φωτογραφικό χαρτί τα φιλμ που βρήκε αναμοχλεύοντας το παρελθόν του, ανακατεύοντας τις αναμνήσεις του, αποκαθιστώντας τα κενά του μωσαϊκού της μνήμης και της καρδιάς του. Μπορεί να ισχύει η ρήση του μεγάλου μας ποιητή Γ. Σεφέρη πως «Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί», καθώς η ενασχόληση με την μνήμη είναι μια διαδικασία επίπονη, χρονοβόρα και ενίοτε απάνθρωπα σκληρή, όπως η καλλιέργεια για παράδειγμα ενός κακοτράχαλου κομμάτι γης. Μα η μνήμη του Γιώργου Χ. Θεοχάρη δεν είναι μόνο δίφορη, δεν την έκανε να καρπίσει δυο φορές. Με την αγάπη του και την επίμονη φροντίδα της, την έκανε να γίνει πολύφορη, να ανθίζει και να καρπίζει στο διηνεκές.

Διαβάζοντας την «Δίφορη μνήμη» του Γιώργου Χ. Θεοχάρη ένιωσα την επιτακτική ανάγκη να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου. Να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου και ταυτόχρονα να απελευθερώσω τα αισθήματα συγκίνησης και θαυμασμού που ένιωσα για έναν συγγραφέα που έχει το χάρισμα να είναι Άνθρωπος. Σε καιρούς δύσκολους, όπου αυτό το είδος τείνει να εκλείψει και τίποτα δεν είναι πια δεδομένο ή αυτονόητο.

fractal 23.8.2023